Địa chính trị đồng USD xói mòn niềm tin T‑Bonds
Trong bối cảnh địa chính trị đồng USD phức tạp, niềm tin vào trái phiếu chính phủ Mỹ (T-Bonds) đang bị lung lay đáng kể. Các sự kiện gần đây đã tạo ra những rủi ro mới, làm nhà đầu tư toàn cầu phải cân nhắc kỹ hơn khi nắm giữ tài sản bằng đồng đô-la Mỹ.
Chân dung rủi ro địa chính trị
“Vũ khí hóa” đồng USD qua lệnh trừng phạt
Năm 2022, Mỹ và các đồng minh phương Tây đã đóng băng khoảng 300 tỷ USD tài sản dự trữ của Ngân hàng Trung ương Nga nhằm đáp trả cuộc chiến tại Ukraine. Tháng 5 năm 2024, nhóm G7 tiếp tục thảo luận về khả năng tịch thu hoặc sử dụng lợi nhuận từ số tiền phong tỏa này để hỗ trợ tái thiết Ukraine. Sự kiện này tạo ra tiền lệ chưa từng có, khiến nhiều quốc gia lo ngại rằng tài sản dự trữ của họ bằng USD có thể bị sử dụng như một công cụ chính trị trong tương lai.
Căng thẳng thương mại và thuế quan 125%
Tháng 4 năm 2025, chính quyền Tổng thống Trump đã công bố mức thuế quan mới 125% đánh vào hàng hóa Trung Quốc, làm gia tăng căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Đáp trả động thái này, Trung Quốc giảm mạnh lượng trái phiếu Mỹ mà họ nắm giữ xuống chỉ còn 784,3 tỷ USD vào tháng 2 năm 2025, mức thấp nhất kể từ năm 2008.
Thị trường phản ứng tiêu cực trước thông tin này: Chỉ số USD Index giảm 2,3%, trong khi lợi suất trái phiếu Mỹ kỳ hạn 10 năm (US 10Y) tăng vọt thêm 35 điểm cơ bản chỉ trong tuần đầu sau công bố thuế quan mới. Những diễn biến này làm rõ ràng hơn nguy cơ “vũ khí hóa” đồng USD trong các xung đột thương mại quốc tế.
Xung đột niềm tin: Fitch và Moody’s cảnh báo tài khóa
Tháng 8 năm 2023, Fitch Ratings hạ mức tín nhiệm của Mỹ từ mức AAA xuống AA+, đánh dấu lần đầu tiên kể từ năm 2011 Mỹ bị hạ bậc tín dụng. Moody’s cũng đã chuyển triển vọng tín dụng Mỹ sang “tiêu cực” vào ngày 10 tháng 11 năm 2024, cảnh báo về gánh nặng nợ công và tình trạng thâm hụt ngân sách đang ngày càng gia tăng.
Những cảnh báo từ các tổ chức xếp hạng tín dụng hàng đầu này làm dấy lên lo ngại về khả năng chi trả dài hạn của Mỹ, buộc nhà đầu tư yêu cầu mức lợi suất cao hơn để bù đắp rủi ro tín dụng và chính trị.
Phản ứng từ các chủ thể lớn
Trung Quốc giảm nắm giữ trái phiếu Mỹ
Trung Quốc, quốc gia sở hữu lượng lớn trái phiếu Mỹ trong nhiều năm, đang có động thái rõ rệt trong việc giảm dần sự phụ thuộc vào T-Bonds. Việc giảm lượng nắm giữ xuống mức thấp nhất trong gần hai thập kỷ (784,3 tỷ USD vào tháng 2/2025) thể hiện chiến lược chủ động hạn chế rủi ro từ căng thẳng địa chính trị đồng USD và thương mại với Mỹ. Bắc Kinh thay thế dần trái phiếu Mỹ bằng vàng và đa dạng hóa sang các loại tài sản khác.
Saudi Arabia và vùng Vịnh bán ròng trái phiếu Mỹ
Saudi Arabia giảm mạnh lượng trái phiếu Mỹ đang nắm giữ khoảng 10,6 tỷ USD chỉ riêng trong tháng 1 năm 2025, tương đương mức giảm 7,7% xuống còn 126,9 tỷ USD. Các quốc gia vùng Vịnh (GCC) đang chuyển dần vốn từ trái phiếu Mỹ sang các quỹ đầu tư quốc gia (SWF), tập trung vào các dự án nội địa và các loại tài sản có lợi suất tiềm năng cao hơn.
Xu hướng đa cực hóa dự trữ quốc tế
Theo dữ liệu COFER của IMF, tỷ lệ đồng USD trong dự trữ toàn cầu giảm xuống dưới 58%, trong khi tỷ trọng các đồng tiền khác tăng lên vượt mốc 40% lần đầu tiên. Điều này phản ánh xu hướng đa dạng hóa mạnh mẽ nhằm giảm thiểu rủi ro chính trị và tiền tệ từ việc phụ thuộc quá mức vào đồng đô-la.
Cơ chế lan tỏa vào thị trường trái phiếu Mỹ
Premium địa chính trị gia tăng
Do các sự kiện địa chính trị, chênh lệch giữa lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ và lãi suất hoán đổi (OIS) mở rộng đáng kể. Điều này cho thấy nhà đầu tư đang định giá thêm một khoản phí rủi ro do lo ngại về khả năng bị ảnh hưởng bởi các quyết định chính trị bất ngờ từ chính phủ Mỹ.
Biến động MOVE Index tăng cao
Chỉ số biến động trái phiếu MOVE, thước đo độ dao động của lợi suất trái phiếu Mỹ, đã đạt mức cao nhất kể từ năm 2020 sau khi Mỹ công bố thuế quan mới. Biến động cao này cho thấy rõ tâm lý lo ngại của thị trường đối với khả năng Mỹ sử dụng USD và trái phiếu như công cụ địa chính trị.
Chuyển hướng tài sản phòng thủ
Nhà đầu tư toàn cầu đang tăng cường phòng ngừa rủi ro bằng cách mua vào vàng, trái phiếu bảo vệ lạm phát (TIPS), cũng như các ngoại tệ ổn định như Euro (EUR) và Franc Thụy Sĩ (CHF). Những tài sản này trở thành lựa chọn hàng đầu trong bối cảnh trái phiếu Mỹ mất dần sức hút.
Hệ quả và các kịch bản tương lai
Kịch bản ổn định
Nếu Mỹ có thể củng cố lại chính sách tài khóa và tránh xa các hành động mang tính “vũ khí hóa” đồng USD, tỷ lệ USD trong dự trữ toàn cầu có thể ổn định quanh mức 55%. Trong trường hợp này, niềm tin vào trái phiếu Mỹ sẽ được phục hồi một phần, dù vẫn cần thời gian dài.
Kịch bản “mất neo”
Nếu căng thẳng địa chính trị tiếp tục leo thang, đặc biệt với Trung Quốc và các nước lớn khác, tỷ lệ USD có thể rơi xuống mức dưới 50% trước năm 2030. Lợi suất trái phiếu Mỹ kỳ hạn 10 năm khi đó có thể vượt mốc 5%, tạo thêm áp lực tài chính rất lớn lên ngân sách liên bang Mỹ.
Nguy cơ cú sốc từ đồng minh
Nếu Liên minh châu Âu (EU) và các đồng minh khác theo chân Mỹ phong tỏa tài sản nước ngoài hoặc áp đặt lệnh trừng phạt tương tự, nhà đầu tư quốc tế sẽ có thêm động lực để rời bỏ T-Bonds nhanh chóng hơn.
Khuyến nghị cho nhà đầu tư
- Tăng tỷ trọng tài sản thực: Vàng, hàng hóa cơ bản nên chiếm ít nhất 10% danh mục để bảo vệ giá trị tài sản trước các rủi ro tiền tệ và chính trị.
- Giảm duration danh mục trái phiếu: Ưu tiên trái phiếu ngắn hạn (T-bills) để giảm thiểu biến động mạnh của lợi suất.
- Phòng hộ ngoại tệ đa chiều: Cân nhắc nắm giữ các đồng tiền ổn định như EUR, CHF và JPY với kỳ hạn ngắn dưới 6 tháng.
Kết luận
Quyền lực của đồng USD vẫn rất lớn, nhưng sự ổn định và uy tín của trái phiếu Mỹ đang đối mặt với những thử thách chưa từng có do địa chính trị đồng USD và căng thẳng thương mại leo thang. Chủ động đa dạng hóa và quản lý rủi ro thận trọng sẽ là chìa khóa để bảo vệ tài sản và danh mục đầu tư trong bối cảnh biến động này.
Các nguồn thông tin tham khảo: Bloomberg, Reuters.
