Đa dạng hoá dự trữ chuyển vốn khỏi trái phiếu Mỹ
Thời gian gần đây, thị trường tài chính toàn cầu chứng kiến sự dịch chuyển mạnh mẽ từ trái phiếu chính phủ Mỹ sang các kênh đầu tư khác. Xu hướng đa dạng hóa dự trữ đang nổi lên như một làn sóng rõ nét, khi các ngân hàng trung ương (NHTW) và các quỹ đầu tư quốc gia (SWF) dần giảm tỷ lệ nắm giữ trái phiếu Kho bạc Hoa Kỳ.
Tỷ lệ USD trong dự trữ toàn cầu suy giảm kỷ lục
Theo báo cáo dữ liệu COFER của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), tỷ trọng đồng đô-la Mỹ (USD) trong dự trữ ngoại hối toàn cầu đã giảm mạnh xuống chỉ còn 57,39% trong quý 3 năm 2024. Đây là mức thấp nhất từng được ghi nhận kể từ khi dữ liệu này được công bố. Trước đó, quý 2 năm 2024, con số này là 58,24%, điều này phản ánh một tốc độ suy giảm nhanh đáng kể.
Đặc biệt, tỷ lệ các đồng tiền ngoài USD như Euro (EUR) và Nhân dân tệ (CNY) tăng lên đáng kể. Euro hiện chiếm 20,02%, Nhân dân tệ tăng lên 2,17%, trong khi nhóm các đồng tiền khác đã vượt mức 20,42%, lần đầu tiên vượt mốc 40% tổng dự trữ toàn cầu. Điều này cho thấy rõ xu hướng đa dạng hóa đang tăng tốc.
Làn sóng vàng lên ngôi trong dự trữ quốc gia
Theo báo cáo mới nhất từ Hội đồng Vàng Thế giới (World Gold Council – WGC), các ngân hàng trung ương đã mua ròng đến 290 tấn vàng chỉ trong quý đầu tiên của năm 2024, lập kỷ lục mới về lượng mua vào trong một quý đầu năm. Trong hai năm trước đó (2022-2023), lượng mua vàng của NHTW luôn vượt ngưỡng 1.000 tấn mỗi năm.
Những quốc gia dẫn đầu xu hướng này là Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ và Ấn Độ. Riêng Trung Quốc đã liên tục gia tăng lượng dự trữ vàng trong 24 tháng qua, tổng lượng vàng nhập khẩu khoảng 700 tấn. Sở dĩ vàng được ưa chuộng bởi đây là loại tài sản không chịu ảnh hưởng trực tiếp bởi các lệnh trừng phạt quốc tế, không bị “vũ khí hóa” như đồng USD.
Các quốc gia lớn cắt giảm mạnh trái phiếu Mỹ
Trung Quốc đã giảm lượng nắm giữ trái phiếu Kho bạc Mỹ xuống chỉ còn 784,3 tỷ USD vào tháng 2 năm 2025, thấp nhất kể từ năm 2008. Động thái này phản ánh chiến lược giảm sự phụ thuộc vào trái phiếu Mỹ, đồng thời chủ động hơn trong việc kiểm soát rủi ro liên quan đến căng thẳng thương mại và địa chính trị với Mỹ.
Saudi Arabia cũng đã giảm mạnh lượng trái phiếu Mỹ mà nước này nắm giữ, giảm 10,6 tỷ USD chỉ riêng trong tháng 1 năm 2025, xuống còn 126,9 tỷ USD. Đây là mức giảm tương đương 7,7% so với tháng trước đó. Xu hướng này cũng tương tự tại các quốc gia vùng Vịnh, khi họ chuyển hướng sang các quỹ đầu tư quốc gia (SWF), tập trung vào những tài sản có rủi ro cao hơn nhưng cũng có mức lợi nhuận tiềm năng hấp dẫn hơn.
Động cơ đằng sau làn sóng đa dạng hóa dự trữ
Rủi ro địa chính trị và vũ khí hóa đồng USD
Một trong những nguyên nhân chính thúc đẩy việc đa dạng hóa là do rủi ro địa chính trị. Năm 2022, Mỹ đã đóng băng khoảng 300 tỷ USD tài sản nước ngoài của Nga, do các lệnh trừng phạt liên quan tới xung đột Ukraine. Điều này tạo ra một tiền lệ khiến các quốc gia khác e ngại khả năng tài sản dự trữ bằng USD có thể bị phong tỏa tương tự. Các quốc gia bắt đầu suy nghĩ đến việc đa dạng hoá dự trữ.
Các quốc gia có quan hệ căng thẳng với Mỹ như Trung Quốc, Nga và một số nước Trung Đông bắt đầu giảm tỷ trọng USD và trái phiếu Mỹ trong dự trữ ngoại hối, đồng thời gia tăng dự trữ bằng vàng và các loại tiền tệ khác.
Áp lực tài khóa Mỹ và biến động lợi suất
Thâm hụt ngân sách liên bang Mỹ năm tài khóa 2024 đạt mức kỷ lục 1,833 nghìn tỷ USD, chi phí trả lãi vượt 1 nghìn tỷ USD lần đầu tiên trong lịch sử. Điều này khiến các quốc gia và tổ chức quốc tế nghi ngờ về khả năng duy trì ổn định tài chính của Mỹ, buộc họ phải giảm tỷ trọng đầu tư vào trái phiếu Mỹ để tránh rủi ro từ chính sách tài khóa lỏng lẻo của Mỹ.
Các kênh đầu tư thay thế hấp dẫn hơn
Song song với việc giảm tỷ lệ trái phiếu Mỹ, các quốc gia và tổ chức lớn chuyển hướng sang các kênh đầu tư khác có lợi nhuận tốt hơn và rủi ro thấp hơn trong bối cảnh biến động. Vàng trở thành lựa chọn hàng đầu, tiếp đến là các đồng tiền mạnh khác như Euro, Nhân dân tệ, và các đồng tiền trong khu vực. Đầu tư vào các quỹ quốc gia (SWF), bất động sản, cơ sở hạ tầng và năng lượng tái tạo cũng đang trở nên phổ biến hơn.
Hệ quả từ xu hướng đa dạng hóa dự trữ
Xu hướng này khiến Mỹ phải đối mặt với nhiều thách thức trong dài hạn. Thứ nhất, chi phí vay dài hạn sẽ tăng lên do trái phiếu Mỹ mất đi sự hấp dẫn với các nhà đầu tư quốc tế. Thứ hai, đồng USD sẽ phải cạnh tranh khốc liệt hơn với các đồng tiền dự trữ khác, làm giảm vị thế thống trị toàn cầu.
Ngược lại, thị trường vàng và ngoại hối trở nên sôi động hơn. Giá vàng liên tục lập đỉnh mới, gần đây nhất vượt mức 3.200 USD/ounce vào tháng 4 năm 2025.
Kịch bản tương lai và khuyến nghị
Trong tương lai gần, nếu Mỹ khôi phục được uy tín tài khóa và tránh các hành động “vũ khí hóa” đồng USD, tỷ lệ USD trong dự trữ toàn cầu có thể ổn định ở mức 50-55%. Tuy nhiên, trong kịch bản xấu hơn khi căng thẳng chính trị leo thang, tỷ lệ này hoàn toàn có thể giảm xuống dưới 50% trước năm 2030.
Nhà đầu tư cá nhân và tổ chức nên cân nhắc đa dạng hóa ngoại tệ trong danh mục của mình, gia tăng tỷ trọng vàng và các tài sản thực khác như hàng hóa cơ bản để hạn chế rủi ro và tối ưu lợi nhuận.
Kết luận
Xu hướng đa dạng hóa dự trữ phản ánh một thay đổi lớn về địa chính trị và kinh tế toàn cầu. Các quốc gia, quỹ đầu tư đang thích ứng nhanh với thực tế mới, giảm sự lệ thuộc vào trái phiếu Mỹ và USD. Đây là lời nhắc nhở quan trọng cho các nhà đầu tư cần nhanh chóng thích nghi để bảo vệ và phát triển tài sản trong giai đoạn biến động mạnh mẽ hiện nay.
Các nguồn thông tin tham khảo: Dữ liệu IMF, World Gold Council, Reuters, Arab News, Bank for International Settlements.
